FRA ARKIVET: Kartplukker jaga ned fjellsida i Gol

Stig Enger

23 Jul 2025 — 3 min read

Faksimile: Hallingdølen

HELE LANDET:

Vi har bladd oss bakover i bygdeavisarkivene og funnet en bemerkelsesverdig reportasje fra Hallingdølen, trykket i september 1993. Der møter vi Brynjulf Åsebø – bedre kjent som Gamle Bry’n – en einstøing og bygdeoriginal som med stav, elghund og tydelige hjemmelagde skilt forsvarte eget område mot både kart, bærplukkere og det moderne friluftslivet.

Artikkelen gir et sjeldent innblikk i et liv levd i total motstand mot utviklingen, og minner oss på at ikke alle ønsket seg inn i den digitale tidsalderen – noen valgte heller å bli igjen i skauen.

HALLINGDØLEN
Onsdag 29. september 1993

“Han kom ut av røysa med stav og hund”: Kartplukkar jaga ned frå Golåsen av Gamle Bry’n

Av: Ola Fekjo, Hallingdølen

Ein bykledd bærvandrar frå Drammen fekk ei uventa fjelloppleving då han forvilla seg inn i lia på austsida av Gol sist helg. Mannen – som ville plukke molter, men trakka i kart – fekk brått møte med ein eldre herremann med stav, hund og eit veldig tydeleg kroppsspråk.

Det viste seg å vera Brynjulf Åsebø, kjend i bygda som Gamle Bry’n – ein einstøing og lokal figur som gjennom fleire tiår har markert seg som sterkt motstandande til innblanding, tilrettelegging og det han sjølv kallar “utenbygds tullprat i kartform”.

“Du er utanfor deg sjølv òg, ser det ut som”

Turgåaren, som ønskjer å vera anonym, fortel til Hallingdølen at han trur det heile starta med ein feil lesing av eit turkart frå bokhandelen.

– Eg såg det glinsa i mosen og tenkte det var modne bær. Men det var kart. Så reiste eg meg opp – og då stod det ein mann der. Grå i jakka, bikkje ved sida, stav i handa. Han såg ikkje ut til å vera i godt humør.

Etter eit forsøk på å forklare, fekk han høyre at “det du driv med her er ikkje friluft, det er invasjon.” Han snudde, og kom seg ned att – utan bær, men med ei god historie.

Stølen på austsida – og konflikta med byfolket

Brynjulf Åsebø bur åleine i ei tømra stove med torvtak, høgt oppe på austsida av Gol. Huset har ikkje straum, ikkje innlagt vatn og ingen utsikt som ligg på marknaden. Ved husveggen sit elghunden Stegg. Over porten heng eit heimesnikra skilt:
“FORBUDT Å TELTE HER”

Førre vinter leigde han ut stølen på åremål, men fekk raskt klager frå hytteeigarar som meinte sauene hans “gjekk att og fram og gjorde det dei ikkje burde nær buveggane”. Saka rann ut i snøen, men Brynjulf skal ha sagt:
“Eg leigde ut stølen, ikkje naturen.”

Ulv, diesel og do: Bry’n har meiningar om alt

Det er ikkje berre kart og bærplukking Brynjulf har sterke tankar om. Etter at Fylkesmannen i Buskerud sende ut høyringsbrev om mogleg beiteprioritering i delar av Hol kommune, skal Bry’n ha sagt:
“Ulven fær gjera kva han vil i Hol, men han slepp ikkje over fjellet til Ål og Gol. Og koss trur dei ulven veit kvar kommunegrensa går?”

På bensinstasjonen i Gol sentrum seier fleire at han vurderer å parkere fleire av motorgreiene sine – ikkje av miljøhensyn, men av rein økonomisk irritasjon.
– Dieselprisen er ikkje drivstoff lenger, det er avgift på å bu i bygda, skal han ha sagt.

Og då kommunen lufta ideen om eit nytt turisttoalett ved ein umerka parkeringsplass, skal Bry’n ha rista på hovudet og sagt:
“Skal dei byggje dass i kvar dump med blåbær?”

"Sur som rognebær": No har han fått eigen vise

I seinhaustes har det dukka opp ein song på fleire ungdomshus – ein bygdevise med refrenglinja “No æ’n ill, og so sur som rognebær”. Teksten skildrar ei rekke episodar der Bry’n går i rette med både ulveforvaltning, bensinprisar og hyttefolk. Alt med fynd og to verselinjer før han “slær”.

Kven som har skrive visa er uklart, men ho sirkulerer på kassett, og skal ha blitt framført på Tretten Dagar i Ål. Reaksjonane i bygda er delte – nokon ler, andre nikkar.

Brynjulf sjølv har ikkje kommentert visa direkte. Men då Hallingdølen nemnde ho ved namn, svara han kort:
“Eg likar ikkje at folk gjer kunst ut av sin eigen udugelegheit.”

Eit liv utan straum – men med retning

Brynjulf Åsebø er ikkje ei sak for kommunen. Han er ein påminning. Ein slags stille protest mot tida. Han røyker heimarulla tobakk, kokar kaffi på vedomn og går til butikken når det trengst – med ryggsekk og stav. Han vil ikkje ha brosjyrar, kartpinnar eller ferdigtrakka sti. Han vil ha fred.

Ein sambygding seier det slik: